102 rocznica odzyskania niepodległości
11 listopada bieżącego roku przypada kolejna rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości. Dokładnie 102 lata temu 11 listopada 1918 roku na mapach Europy znów pojawiło się państwo polskie. Ziściło się w ten sposób marzenie pięciu pokoleń Polaków zmuszonych przez ponad sto dwadzieścia lat żyć pod panowaniem obcych monarchów. Data ta była również ważna dla milionów mieszkańców Starego Kontynentu. 11 listopada 1918 roku nastąpiło zwieszenie broni na froncie zachodnim. W wagonie kolejowym w lesie pod Compiègne został podpisany rozejm pomiędzy przedstawicielami Niemiec i państw ententy. Kończyła się I wojna światowa, która spowodowała śmierć niemal 10 milionów ludzi. Ten krwawy konflikt, doprowadził do całkowitej zmiany ładu politycznego w Europie. Wojna zakończyła się klęską państw centralnych: Niemiec, Austro-Węgier, Turcji oraz Bułgarii. Państwem, które historycy zaliczają do obozu przegranych, była również Rosja. To wielkie imperium po obaleniu cara i dwóch rewolucjach, które wybuchły w 1917 roku, pogrążyło się w chaosie krwawej wojny domowej.
ZDJĘCIE: Rotmistrz Legionów Polskich Jan Dunin-Brzeziński
Dzień 11 listopada 1918 roku jest datą oznaczającą symboliczny początek istnienia państwa polskiego, nazywanego II Rzeczpospolitą. Odzyskanie niepodległości Polski ponad sto lat temu było możliwe dzięki klęsce mocarstw zaborczych i sprzyjającej sytuacji geopolitycznej w Europie. Z drugiej strony niepodległe państwo nie powstałoby gdyby nie ogromny wysiłek militarny i dyplomatyczny samych Polaków w czasie I wojny światowej.
Jesienią 1918 roku Niemcy i Austro-Węgry stanęły w obliczu klęski militarnej. Wobec nieuchronnej perspektywy końca wojny, Niemcy wypuścili z więzienia w twierdzy magdeburskiej Józefa Piłsudskiego. 10 listopada były dowódca I Brygady Legionów Polskich przybył pociągiem do Warszawy, gdzie został owacyjnie przywitany przez rozentuzjazmowany tłum. O godz. 7.00 rano Piłsudski wysiadł na Dworcu Wiedeńskim. Tam powitała go niewielka delegacja na czele z regentem ks. Zdzisławem Lubomirskim. Dzień po przyjeździe Piłsudskiego do Warszawy, Rada Regencyjna powołana jeszcze w czasie wojny przez mocarstwa centralne, przekazała mu kontrolę nad wojskiem. 14 listopada powierzyła Komendantowi także władzę cywilną. Tego samego dnia Rada Regencyjna podjęła decyzję o samorozwiązaniu. Pojawienie się Piłsudskiego w Warszawie zelektryzowało ludność miasta. Wraz z pojawieniem się Komendanta, Polacy przystąpili do rozbrajania niemieckiego garnizonu. Działania te podjęli członkowie tajnej jeszcze do niedawana Polskiej Organizacji Wojskowej, wspierani przez młodzież. Piłsudski spotkał się z delegacją niemieckiej Rady Żołnierskiej. Jego negocjacje z niemieckimi żołnierzami trwały kilka dni, ale zakończyły się pełnym sukcesem. Niemcy zobowiązali się złożyć broń. W zamian za to otrzymywali gwarancję bezpiecznego powrotu do ojczystego kraju.
16 listopada 1918 roku Józef Piłsudski wysłał depeszę notyfikującą powstanie niepodległego państwa polskiego. Jej treść brzmiała następująco:
Jako Wódz Naczelny Armii Polskiej pragnę notyfikować rządom i narodom wojującym i neutralnym istnienie Państwa Polskiego niepodległego, obejmujące wszystkie ziemie zjednoczonej Polski. Państwo Polskie powstaje z woli całego narodu i opiera się na podstawach demokratycznych. Rząd Polski zastąpi panowanie przemocy, która przez 140 lat ciążyła nad losami Polski – przez ustój zbudowany na porządku i sprawiedliwości. Jestem przekonany, że potężne demokracje Zachodu udzielą swej pomocy i braterskiego poparcia Polskiej Rzeczypospolitej Odrodzonej i Niepodległej. Wódz Naczelny – Piłsudski.
Kilka dni po wysłaniu depeszy, 22 listopada 1918 roku Piłsudski przyjął tytuł Naczelnika Państwa. Komendant nawiązywał tym samym
do osoby Tadeusza Kościuszki, który w 1794 roku jako Naczelnik stanął na czele antyrosyjskiej insurekcji. Piłsudski za swoje zasługi w czasie wojny cieszył się dużym szacunkiem wśród polskiego społeczeństwa. Jego władzę uznały zarówno prawica, jak i niekomunistyczna lewica. Naczelnikowi podporządkowały się lokalne ośrodki władzy. Był wśród nich socjalistyczny rząd Ignacego Daszyńskiego, który powstał w Lublinie w nocy z 6 na 7 listopada 1918 roku. Odradzające się państwo obejmowało w listopadzie 1918 r. jedynie Królestwo Polskie i zachodnią część Galicji. O kształcie i granicach II Rzeczypospolitej zadecydowały ostatecznie działania wojenne toczone przez Polaków ze swoimi sąsiadami. Granice Polski wyznaczono ostatecznie w 1922 roku.
ZDJĘCIE: Obraz Stanisława Bagieńskiego, Rozbrajanie Niemców przed Główną Komendą na placu Saskim w Warszawie
Listopad 1918 roku w Myślenicach
Mieszkańcy Myślenic z dużą ulgą przyjęli wiadomości o końcu rządów zaborczych w ich mieście. Krwawa wojna dobiegła końca. Trzeba sobie jednak uzmysłowić, że sytuacja jesienią 1918 r. była bardzo ciężka. Zakończenie działań wojennych nie rozwiązało problemów aprowizacyjnych. W mieście brakowało żywności i opału. Duże spustoszenia wśród mieszkańców Myślenic czyniła epidemia grypy. Chorobę tę nazywano wtedy powszechnie „hiszpanką”. Kilka miesięcy przed zakończeniem wojny w Myślenicach powstały struktury działającej w konspiracji Polskiej Organizacji Wojskowej (POW). W skład tej organizacji weszli myśleniccy uczniowie, harcerze i byli legioniści. Na jej czele stanął oficer Legionów Polskich rotmistrz Jan Dunin-Brzeziński. 3 listopada 1918 roku kilkudziesięciu członków myślenickiej POW rozbroiło posterunek austriackiej żandarmerii w Myślenicach. W ten sposób w mieście nad Rabą zakończyły się, trwające 146 lat, rządy austriackie. Myślenice znalazły się w granicach odrodzonego państwa polskiego.
Andrzej Małysa